Begin 2015 ben ik gestart met dit heel bijzondere en complexe project, de restauratie van het ruiterspel, "de pèrdjes" van het carillon van het stadhuis te 's-Hertogenbosch.
Het ruiterspel bestaat uit 2 pèrdjes met ruiters gekleed in rode jassen en trompetters in hun handen (herauten) en 4 pèrdjes met ridders gehuld in een harnas en een speer in de hand. Deze ridders draaien elk half rond een torentje dat tussen de ridders is opgesteld.
Ruim twee jaar heb ik, in samenwerking met Léon van Dijk van de gemeente ‘s-Hertogenbosch, dit project mogen begeleiden. Meteen vanaf het begin zijn we heel zorgvuldig en gefaseerd te werk gegaan. Het vooronderzoek, onder meer het vergaren van informatie en het in kaart brengen van kleur- en (verf)lagen, heeft dan ook veel tijd gekost. Aan de hand van alle bevindingen is een passend plan van aanpak voor de restauratie gemaakt dat ik heb mogen uitvoeren.
De 6 pèrdjes met ruiters hebben een intensief kleuronderzoek ondergaan waarna de restauratie is gestart. Als eerste is de toplaag heel voorzichtig met diverse scalpels verwijderd. Hierdoor werden details weer zichtbaar en kwamen de verschillende gebreken aan het licht. Deze zijn zorgvuldig en met weloverwogen producten en technieken verholpen. Om de pèrdjes te stabiliseren en te conserveren is een gedegen verfsysteem aangebracht. Op de kanonnen en het tuigwerk is 23,75 karaat bladgoud aangebracht en de harnassen van de ridders zijn bekleed met palladium. Palladium is net als bladgoud een edelmetaal. Vervolgens is alles gepatineerd met olieverf om onderdelen van een juiste “stof” uitdrukking (kleding, huid, vacht) te voorzien en daarnaast het ruiterspel een subtiele oudere uitstraling te geven.
Ook het torentje is gerestaureerd. Na het vooronderzoek werd duidelijk dat het torentje voorheen andere kleuren had en dat het voegenpatroon ook anders is geweest. Aan de hand van oude foto’s en de bevindingen van het kleuronderzoek is het weer in oorspronkelijke staat teruggebracht.
Om een goede basis te hebben voor een volgende restauratie is alles zeer zorgvuldig gedocumenteerd. Alle bevindingen, werkwijzen, gebruikte materialen en technieken zijn vastgelegd in een rapport ondersteund met veel foto’s. Ook zijn er van alle 7 objecten 3D scans gemaakt zodat er altijd een replica gemaakt kan worden.
Van vrijdag 1 december 2017 tot en met vrijdag 5 januari 2018 zijn de pèrdjes tentoongesteld in het stadskantoor te 's-Hertogenbosch. Hier konden de pèrdjes van dichtbij worden bewonderd voordat ze hoog boven in de nis van het stadhuis hun strijd weer zijn gaan voeren.
Met heel veel passie en gedrevenheid heb ik het ruiterspel weer een “nieuw leven” mogen geven en kunnen ze weer fier hun strijd voeren in de nis boven in het stadhuis.
Door Harry Zwanenberg is een film gemaakt die een heel groot deel van het restauratietraject laat zien, zie hieronder.
Opdrachtgever: gemeente 's-Hertogenbosch
Werkzaamheden: restauratie "de pèrdjes"
Begin 2015 ben ik gestart met dit heel bijzondere en complexe project, de restauratie van het ruiterspel, "de pèrdjes" van het carillon van het stadhuis te 's-Hertogenbosch.
Het ruiterspel bestaat uit 2 pèrdjes met ruiters gekleed in rode jassen en trompetters in hun handen (herauten) en 4 pèrdjes met ridders gehuld in een harnas en een speer in de hand. Deze ridders draaien elk half rond een torentje dat tussen de ridders is opgesteld.
Ruim twee jaar heb ik, in samenwerking met Léon van Dijk van de gemeente ‘s-Hertogenbosch, dit project mogen begeleiden. Meteen vanaf het begin zijn we heel zorgvuldig en gefaseerd te werk gegaan. Het vooronderzoek, onder meer het vergaren van informatie en het in kaart brengen van kleur- en (verf)lagen, heeft dan ook veel tijd gekost. Aan de hand van alle bevindingen is een passend plan van aanpak voor de restauratie gemaakt dat ik heb mogen uitvoeren.
De 6 pèrdjes met ruiters hebben een intensief kleuronderzoek ondergaan waarna de restauratie is gestart. Als eerste is de toplaag heel voorzichtig met diverse scalpels verwijderd. Hierdoor werden details weer zichtbaar en kwamen de verschillende gebreken aan het licht. Deze zijn zorgvuldig en met weloverwogen producten en technieken verholpen. Om de pèrdjes te stabiliseren en te conserveren is een gedegen verfsysteem aangebracht. Op de kanonnen en het tuigwerk is 23,75 karaat bladgoud aangebracht en de harnassen van de ridders zijn bekleed met palladium. Palladium is net als bladgoud een edelmetaal.
Vervolgens is alles gepatineerd met olieverf om onderdelen van een juiste “stof” uitdrukking (kleding, huid, vacht) te voorzien en daarnaast het ruiterspel een subtiele oudere uitstraling te geven.
Ook het torentje is gerestaureerd. Na het vooronderzoek werd duidelijk dat het torentje voorheen andere kleuren had en dat het voegenpatroon ook anders is geweest. Aan de hand van oude foto’s en de bevindingen van het kleuronderzoek is het weer in oorspronkelijke staat teruggebracht.
Om een goede basis te hebben voor een volgende restauratie is alles zeer zorgvuldig gedocumenteerd. Alle bevindingen, werkwijzen, gebruikte materialen en technieken zijn vastgelegd in een rapport ondersteund met veel foto’s. Ook zijn er van alle 7 objecten 3D scans gemaakt zodat er altijd een replica gemaakt kan worden.
Van vrijdag 1 december 2017 tot en met vrijdag 5 januari 2018 zijn de pèrdjes tentoongesteld in het stadskantoor te 's-Hertogenbosch. Hier konden de pèrdjes van dichtbij worden bewonderd voordat ze hoog boven in de nis van het stadhuis hun strijd weer zijn gaan voeren.
Met heel veel passie en gedrevenheid heb ik het ruiterspel weer een “nieuw leven” mogen geven en kunnen ze weer fier hun strijd voeren in de nis boven in het stadhuis.
Door Harry Zwanenberg is een film gemaakt die een heel groot deel van het restauratietraject laat zien, zie hieronder.
Voor meer informatie (en 3D scans) zie de website van Erfgoed ’s-Hertogenbosch https://www.erfgoedshertogenbosch.nl/verhalen/de-perdjes-van-het-stadhuis